ისტორია
საქართველოში, როგორც აგრარულ ქვეყანაში ძველთაგანვე ირიგაცია ყურადღების ცენტრში იყო, ვინაიდან იგი მოსახლეობის კეთილდღეობის მთავარ წყაროდ ითვლებოდა.
სარწყავ მიწათმოქმედებას საქართველოში უძველესი ტრადიცია გააჩნია. პირველი ცნობები ირიგაციის შესახებ გვხვდება ძველი წელთაღრიცხვით I საუკუნეში. ბერძენი მოგზაური და გეოგრაფი სტრაბონი ახალი წელთაღრიცხვით I საუკუნეში წერდა: “ეს ქვეყანა (საქართველო) უფრო მეტად ირწყვის მდინარეთა და სხვა წყლებით, ვიდრე თვით ბაბილონი და ეგვიპტე”. ე. თაყაიშვილი ამბობს, რომ დიდი არხების გაყვანა საქართველოში დაწყებული უნდა იყოს პირველი ათასწლეულის მეორე ნახევარში. განვითარების ყველა ეტაპზე, ირიგაცია ქვეყნის სარწყავ სისტემებს ისე იცავდა, როგორც ციხე-სიმაგრეებს. XII საუკუნეში თამარის მეფობის დროს მდინარე არაგვიდან გაუყვანიათ 20 კმ სიგრძის არხი “თამარის არხი”, რომელიც სოფელ ჟინვალიდან იწყებოდა და გარდაბნის ველს აღწევდა. აღნიშნული არხით ირწყვებოდა მდ. არაგვის მარცხენა სანაპირო ზოლი, საგურამოს, ავჭალის და თბილისის ზემო მინდვრები. თამარ მეფისვე ბრძანებით გაუყვანიათ 119 კმ. სიგრძის ალაზნის არხი. დღემდე შემორჩენილია შუა საუკუნეების არხების ცალკეული ფრაგმენტები.
1921 წლის 8 მარტს, საქართველოს რევკომის ბრძანებით შეიქმნა მიწათმოქმედების სახალხო კომისარიატი, რომლის ერთ-ერთ სტრუქტურულ დანაყოფს წარმოადგენდა წყალთა მეურნეობის განყოფილება. 1921 წლის აპრილში სახალხო მეურნეობის უმაღლეს საბჭოში შეიქმნა "ჰიდრომშენის" ანუ "წყალმშენის" განყოფილება.
1925 წლის 13 ივლისს შეიქმნა საქართველოს წყალთა მეურნეობის სამმართველო, რომელიც ექვემდებარებოდა ამიერკავკასიის წყალთა მეურნეობის სამმართველოს, შემდეგ კი 1940 წლამდე საქართველოს მიწათმოქმედების სახალხო კომისარიატს.
1941 წლის მაისში, საქართველოს წყალთა მეურნეობის სამმართველოს ბაზაზე შეიქმნა საქართველოს სსრ წყალთა მეურნეობის სახალხო კომისარიატი.
1946 წელს, სახალხო კომისარიატი გარდაიქმნა საქართველოს სსრ წყალთა მეურნეობის სამინისტროდ.1947 წელს საქართველოს სსრ მელიორაციისა და წყალთა მეურნეობის სამინისტროდ.
1953 წელს, სამინისტრო მისი რეორგანიზაციის გამო, შევიდა სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სტრუქტურაში, როგორც წყალთა მეურნეობის მთავარი სამმართველო.
1954 წელს კვლავ ცალკე გამოვიდა საქართველოს სსრ წყალთა მეურრო.
1965 წელს, საქ. სსრ წყალთა მეურნეობის სამინისტრო გარდაიქმნა საქართველოს სსრ მელიორაციისა და წყალთა მეურნეობის სამინისტროდ.
1967 წელს, სამინისტროს გამოეყო და ცალკე დამოუკიდებელ ერთეულად დაიწყო ფუნქციონირება ჰიდროტექნიკისა და მელიორაციის სამეცნიერო-კვლევითმა ინსტიტუტმა, რომელიც დაექვემდებარა საკავშირო მელიორაციისა და წყალთა მეურნეობის სამინისტროს.
1976 წელს, სამინისტროს გამოეყო და ცალკე დამოუკიდებელ ერთეულად დაიწყო ფუნქციონირება “საქწყალმშენმა”, რომელიც დაექვემდებარა საკავშირო სამინისტროს.
1976 წელს, სამინისტროს გამოეყო აგრეთვე და ცალკე დამოუკიდებელ ერთეულად დაიწყო ფუნქციონირება საპროექტო ინსტიტუტმა “საქსახწყალპროექტმა” , რომელიც ასევე დაექვემდებარა საკავშირო სამინისტროს.
1983 წელს, საქ. სსრ მელიორაციისა და წყალთა მეურნეობის სამინისტრო გაუქმდა და თავისი ფუნქციებით შეყვანილი იქნა ამ სამინისტროს, სოფლის მეურნეობის სამინისტროსა და საქ. სსრ სოფლის მეურნეობის საწარმო-ტექნიკური უზრუნველყოფის სახელმწიფო კომიტეტის ბაზაზე, ახლად შექმნილ სასოფლო-სამეურნეო წარმოების სახელმწიფო კომიტეტის შემადგენლობაში, როგორც ფუნქციონალური მთავარი სამმართველო.
1986 წელს, მთავარი სამმართველო გარდაიქმნა რესპუბლიკური საწარმოო გაერთიანება “საქწყალექსპლუატაციად”.
1991 წლის აგვისტოში, რსგ “საქწყალექსპლუატაციის” , “საქ-სოფლწყალმომარაგების ” და ” საქწყალმშენის ” ბაზაზე შეიქმნა რესპუბლიკური საწარმოო გაერთიანება “საქწყალმეურნეობა”.
1992 წლის 18 თებერვალს, რსგ “საქწყალმეურნეობას” გამოეყო სოფლის წყალსადენების რესპუბლიკური სათაო საწარმოო სამმართველო და მის ბაზაზე შეიქმნა სრულ სამეურნეო ანგარიშზე მყოფი რესპუბლიკური საწარმოო გაერთიანება,- რსგ “საქსოფლწყალმომარაგება”, რომელიც უშუალოდ დაექვემდებარა საქართველოს სოფლისა და სატყეო სამეურნეო სამინისტროს.
1992 წელს, რესპუბლიკური საწარმოო გაერთიანება “საქწყალმეურნეობას” აგრეთვე გამოეყო “საქწყალმშენი”.
1996 წლის 26 იანვარს, ლიკვიდირებულ იქნა რესპუბლიკური საწარმოო გაერთიანება “საქწყალმეურნეობა” და რესპუბლიკური საწარმოო გაერთიანება “საქსოფლწყალმომარაგება”.
1996 წლის 19 თებერვალს, რეორგანიზებული რსგ “საქწყალმეურნეობისა” და რსგ “საქსოფლწყალმომარაგების” ბაზაზე, შეიქმნა საქართველოს სოფლის მეურნეობისა და სურსათის სამინისტროს მელიორაციისა და წყალთა მეურნეობის დეპარტამენტი.
2006 წელს შეიქმნა შპს "სიონი-მ", "მტკვარი-მ", "ალაზანი-მ" და "კოლხეთი-მ".
2012 წლიდან შპს „საქართველოს გაერთიანებული სამელიორაციო სისტემების კომპანია“, რომლის 100 %-იანი წილის მფლობელი სახელმწიფოა, "სიონი-მ"-ის, "მტკვარი-მ"-ის, "ალაზანი-მ"-ისა და "კოლხეთი-მ"-ის უფლებამონაცვლე საზოგადოებას წარმოადგენს.
2015 წელს კომპანიას შეეცვალა დასახელება და ეწოდა შპს "საქართველოს მელიორაცია".
